Jeanatjommesem destie mij mijjen åarjelsaemiej bïjre tjaalasovveme histovrijen tjïrrh, jeatjebh leah tjaaleme. Daelie jïjtjene histovrijem soptsestibie. 

Åejvievuesiehtimmesne gïejide goerebe saemien baelien minngesne arkeologeles gaavnoej jïh histovrijes gaaltiji tjïrrh. Lissine mijjen histovrijem vaarjelamme aerpievuekiej, vuelien jïh njaalmeldh soptsesi tjïrrh. Åarjelsaemien kultuvre lea tjarke jielije daan biejjien, dïhte jïjtjemse sjïehtedamme jïh jorkesamme gellie tjuetiejaepiej tjïrrh.

Tïjjelinja
Vuesiehtimmesne histovrije aalka gosse jïenge sjalkaji 14 000 jaepiej juassah. Naemhtie vuesiehtibie mijjen ektie kultuvreaerpie, vuesiehtimmien gaavhtan spaenjietjaalegh, aaj bielie saemien åvtehistovrijeste. 
Tïjjelinjesne mij aalka 12 000 jaepieh mijjen tïjjeryöknemen åvtelen soptsestibie guktie saemien identiteete, gïele jïh kultuvre sjïdtedeminie. Tïjjelinjesne mijjieh vihkeles arkeologeles gaavnoeh jïh heannadimmieh tjïertestibie eevre daan biejjien raajan.

Daeverevåarhkoe
Mijjen orre vuesiehtimmesne åadtjobe dellie maaje mijjen kultuvreaerpiem vuesiehtidh mij daeverevåarhkosne gååvnese. Dah leah daeverh museumen voestes våarhkoste, daeverh mah bååstede båateme prosjekten tjïrrh Bååstede, jïh vadtesh mejtie museume lea åådtjeme minngemes tïjjen. 

Mijjieh aaj digitaale vierhkievierhtieh bievniemisnie nuhtjebe. Guktie vuesiehtimmie lea tseegkesovveme maahta jienebh ulmiedåehkieh jaksedh, joekehts daajroenjieptjiej mietie. Daesnie gåarede ovmessie teemah veelebelaakan goerehtidh. 

Åarjelsaemien åejviegïele
Gaajhkh teeksth jïh tjoejefijlh leah golme gieline; åarjelsaemien, daaroen jïh englaanten gïele. Åarjelsaemien åejviegïele. Mijjese vihkele orreme guessieh åadtjoeh dovne åarjelsaemien vuejnedh jïh govledh vuesiehtimmesne. 

Vuesiehtimmesne maahta aaj åarjelsaemien vueliem govledh. Mijjieh jïjtse goltelimmiestasjovnem dorjeme gusnie guessie maahta vuelieh båeries våarhkojste govledh.

Sjugniedimmievaajese
Saemien sjugniedimmievaajese maam åarjelsaemien hearra jïh tjaelije Anders Fjellner (1795-1876) våålese tjeeli, rööpses tråarine vuesiehtimmesne jåhta. Fjellner åehpemes sov eposen åvteste saemien åålmegasse. Sjugniedimmievaajese mijjem måjhtajahta eatnemen gorredidh, aaj båetijen boelvide. 

Guvvieh vuesiehtimmeste

Guvvieh © Aina Bye